Had Eddy Wally nog geleefd, stond ‘wokeboarding’ in de remix op zijn nieuwe plaat en wanneer de restaurantdeuren weer wagenwijd opengaan, dan opteert elk wat meer creatief Aziatisch tentje voor een nieuw ‘woke-gerechtje’ op het menu. En dan liefst met een pittig sausje. We zijn wakker, we zijn woke. De bom is gebarsten.
Amanda Gorman zit hier voor iets tussen. Haar literaire aanwezigheid op de inauguratie van de huidige president Joe Biden opende de woordsluizen. “Ik ben een bedreiging, een bedreiging voor onrecht, ongelijkheid en onwetendheid”, tweette ze zelf toen ze recent nog achtervolgd werd naar haar appartement door een veiligheidsagent, omdat ze ‘er verdacht uitzag’.
When day comes we ask ourselves,
where can we find light in this never-ending shade?
Op zoek naar het licht, de zonnestralen reflecterend op haar gekleurde huid, begint zij haar pleidooi. Zij treedt uit de zwarte schaduw die haar zwartheid nog meer maskeerde en toont haar huid in het felle medialicht. Hierbij gebruikt zij geen zwarte of witte woordenschat, een glossarium in bijlage is overbodig. Zij spreekt een taal, voor iedereen hoorbaar, door enkelen begrepen, door anderen genegeerd.
And so we lift our gazes not to what stands between us,
but what stands before us. We close the divide because we know, to put our future
first, we must first put our differences aside.
En voor sommigen vooral grijpbaar. Een vergrijp op haar tekst, een zie-je-wel in haar gezicht. Eenheid zij begeerde, verdeeldheid zij kreeg. ‘Verdeel en heers’, moeten sommigen onder ons gedacht hebben. Marieke Lucas Rijneveld, uitverkoren vertaalster. De critici, uitverkoren spelbrekers. Marieke, non-binair, helemaal woke, wordt belazerd door nog andere wokers. Volg je nog?
Het blanke Europa en het zwarte Amerika ontmoeten elkaar in taalconflict, een strijd om het woord. Rijs de dialoog en wissel de wacht van de woordenschat. Onze hersenen hellen naar binaire vraagstukken: zwart en wit, vaccinatiegoeroes en anti-vaxxers, wokers en stokers. De hevige trillingen van de olifant in de kamer zijn niet meer te negeren. Toch kunnen we er niet omheen: elk zijn we vooral mens.
Als zwart en wit niet horen te communiceren over verleden, heden en toekomst. Moeten we dan nog praten? Is een dialoog niet altijd een assumptie van perceptie en een zoeken naar verbondenheid? Gooi die voetnoten over de balk en stap in een nieuwe realiteit. Witte en zwarte woorden zullen naar elkaar ombuigen, versterken en integreren.
For while we have our eyes on the future,
history has its eyes on us.
This is the era of just redemption
we feared at its inception.
‘History is a bitch’. De curricula vitae van onze blanke voorvaderen worden geprojecteerd op de kale zwarte muur. Wit op zwart. Vrouwen leken er niet te zijn. Oh, toch wel. Daar ééntje op de achtergrond. Enkele aanwezigen bewegen ongemakkelijk op hun stoelen, maar dan kondigt de megafoon een intermezzo aan waarop de menigte opgelucht reageert. De trailer van Black Panther, gevolgd door een heftige seksscène van het Amerikaanse kostuumdrama Bridgerton vullen de zwarte ruimte. Zwart op zwart. Sommigen staan op. Wel historisch correct, kleurlingen in het adellijk gezelschap rond 1800?
Stellen we de juiste vraag? Amanda Gorman groeide op zonder projecties op haar zwarte muur, zonder spiegelbeeld op het grote scherm. Geschiedenisboeken sloegen haar hoofdstuk over, waardoor zij zelf de pen opnam en haar verhaal schreef. Zwart op wit. Amanda Gorman verlangt verlossing, niet een sorry-dat-hadden-we-niet-mogen-doen, maar een bewustwording. Begrijp het verleden en ga nu door in een nieuw daglicht. Geen wit op zwart of zwart op wit, maar wit en zwart en alle schakeringen daartussen. Een samenspel van kleuren die naast en evenredig aan elkaar de kamer decoreren. Een kamer van samenhorigheid waar geen van de twee de andere overheerst, maar vooral een ruimte waar ook ruimte is. Ruimte voor elkaars ideeën en waarden.
Journalist, onderzoeker, politicus, leerkracht, vertaler en ook jij die dit leest. Laat haar stem klinken en een harmonie vormen met de andere huidskleuren aan het spreekgestoelte. Vertel het verhaal niet zwart op wit, maar zwart en wit. Amanda Gorman gooide de kaarten op tafel, aan ons om het spel uit te spelen, harten troef.
FREE.BRUSSELS 