‘We doen niet genoeg en we gaan te langzaam dus we moeten luid zijn!’

Meer dan 30 000 klimaat betogers eisen meer dringende en concrete maatregelen ter bescherming van het klimaat.

‘Change the system, not the climate!’ – Een populaire slogan tijdens de klimaatbetoging op 22 oktober in Brussel. Deze werd georganiseerd in aanloop van de klimaatconferentie in Sharm-el-Sheik, Egypte.  Bij HuisvandeMens Brussel kon je voorafgaande aan de betoging langskomen voor een volledig vegan en zero waste brunch, om in de juiste stemming te komen, te discussiëren met gelijkgezinden en om gevoelens en gedachten neer te pennen op een kartonnen plakkaat. Free.Brussels ging horen bij een aantal participanten waarom zij deelnamen, hoe zij de toekomst zagen en wat zij graag zouden zien gebeuren.

Eco-suïcidaal

Al vroeg aanwezig op de brunch zijn Christina en Carine van het Tuiniersforum Des Jardiniers. Ze willen gerust even tijd maken voor een interview maar vragen me om nog even te wachten. Samen met enkele collega’s zijn ze nog even aan het vergaderen. “We moeten onze relatie met de natuur herstellen,” vertelt Christina kordaat, wanneer we ons na hun overleg even apart zetten voor het interview. ‘Ons samenlevingsmodel is structureel eco-suïcidaal. Ons huidig systeem van bomen kappen, betonneren en altijd maar verder inzetten op stadsontwikkeling en groei dat maakt onze natuur kapot. Want die stadsontwikkeling is altijd in beton. Het gaat nooit over natuurontwikkeling’.

 ‘Ook het verdwijnen van biodiversiteit is een enorm probleem,’ vult haar collega Carine aan, ‘het snelle verdwijnen van dieren- en insectensoorten. Ik las laatst nog het rapport van WWF dat om de twee jaar uitkomt waarin werd vermeld dat er een gemiddelde daling is van 69% in de populatie van wilde dieren op nog geen halve eeuw tijd,’ 

‘Mag er dan geen ontwikkeling meer zijn?’ vraag ik. Christina antwoordt: ‘We moeten het gewoon doen met wat we reeds hebben. Hoeveel beton is er al? Hoeveel leegstaande gebouwen? We moeten meer richting een circulair model en we moeten ook gewoon leren leven met minder ruimte’. 

We moeten het gewoon doen met wat we reeds hebben. Hoeveel beton is er al? Hoeveel leegstaande gebouwen? We moeten meer richting een circulair model en we moeten ook gewoon leren leven met minder ruimte.

Christina

Een hoopvolle boodschap

Dat we het met minder moeten doen, daar zijn ook Kato en Sofie het over eens. Twee jonge vrouwen die tevens aanwezig zijn op de brunch. Op het moment dat ik ze aanspreek zijn ze net bezig met de afwerking van hun plakkaat (lees: kunstwerk). De in het oog springende afbeelding van een smeltende ijsberg met daarnaast de slogan ‘Duty of Care’. Een verwijzing naar de documentaire van Nic Balthazar over de klimaatzaak die werd gespannen tegen Shell en die de week daarvoor nog werd afgespeeld in HuisvandeMens. 

‘Laatst woonde ik een lezing bij van Yuval Noah Harari (historicus en auteur van Homo Sapiens),’ vertelt Sofie. ‘Wat mij vooral was bijgebleven was dat hij vertelde dat iedereen zijn steentje bij moet dragen in de klimaatstrijd en moest inzetten op zijn of haar sterktes.’ Zelf is ze ingenieur en probeert ze zich op die manier in te zetten voor het klimaat. ‘Maar de belangrijkste rol ging naar de dichters en kunstenaars. Omdat zij bepalen hoe we als samenleving naar de dingen kijken. Dat is wat wij vandaag op deze mars ook een beetje proberen te doen. De attitudes van mensen veranderen.’ 

‘We moeten collectief inzien dat we het met minder moeten doen,’ vult Kato aan, ‘Dat we aan levenskwaliteit moeten gaan inboeten en dat dat ook niet zo erg hoeft te zijn.’. Als ik de vraag stel hoe zij de toekomst zien, antwoordt Kato: ‘de vraag hoe het hier zal uitzien voor volgende generaties houdt mij wel bezig. Dan vraag ik me ook soms af of ik wel kinderen op de wereld wil zetten, zonder te weten welk lot hen is toebedeeld’.

Een ontroerde Sofie pikt daarop in: ‘In Engeland is er een politieke beslissing genomen om een bepaald erts uit de zeebodem te ontginnen door er kwik er over te gieten. Zo wordt dat erts uit de zeebodem geduwd en borrelt dat gas naar het zee oppervlak. Dan denk ik echt, waar zijn we mee bezig? Mensen beslissen dat gewoon. Kan alsjeblieft iemand op dat level iets doen want Kato mag toch wel een kindje op de wereld zetten.’ 

‘Toch ben ik hoopvol,’ zegt Kato. ‘En dat is geen naïviteit. Ik weiger gewoon om cynisch te zijn’.

Een strijd van alle generaties

Dan is het op naar de klimaatmars. Met geverfde plakkaten en een volle maag trekt het gezelschap richting Rogier, waar een grote menigte reeds is verzameld. En nog komen er mensen aanlopen vanuit het Noordstation. Opvallend zijn de koplopers van de mars, die grotendeels bestaan uit vertegenwoordigers van inheemse volkeren uit onder andere Kenia en het Amazonewoud. Zij zijn de eerste slachtoffers van de klimaatcrisis. In Europa zijn het vooral de jongere generaties die echt bedreigd zijn door het snel veranderende klimaat. ‘You will die of old age, we will die of climate change’ is één van de meer confronterende plakkaten op de betoging. Maar laat dat absoluut niet zeggen dat de oudere generaties onverschillig zijn, verre van. Zo zijn Grootouders voor het Klimaat  een gevestigde aanwezigheid op de klimaatbetogingen. 

Terwijl de klimaat betogers met een langzame maar vaste tred hun weg verder zetten naar het jubelpark, spreek ik Jos en Susan aan. Zij lopen beide mee met Grootouders voor het Klimaat. Dat de staat van de planeet hen zorgen baart, wordt bevestigd door het feit dat zij vandaag vanuit Gent met het openbaar vervoer naar hier zijn gekomen. 

‘Wij hebben al zes jaar geen auto meer. Dat zou het eerste zijn waar ik op zou inzetten,’ zegt Jos, ‘het gebruik van vliegtuigen en auto’s zwaar verminderen’. 

Hotter than any date

Brussel is een melting pot van culturen en nationaliteiten en ook op de klimaatmars is die diversiteit terug te vinden. Oude vrienden Magali (Duits-Frans) en Saad (Marokkaans maar wonende in Italië) lopen vandaag samen mee met de klimaat betogers. Op de vraag waarom ze vandaag meelopen, antwoordt Saad als eerste: ‘Ik heb niet veel macht en er is maar zoveel dat ik kan doen, vandaag mee wandelen is daar één van’. Magali knikt: ‘We doen niet voldoende en we gaan te traag. Dus moeten we luid zijn!’. Toch doen ze zelf best al wat. Saad is zeebioloog en is actief bezig met het behoud van fauna onder water, met name zeeschildpadden. Magali reist veel voor haar werk en probeert dit zoveel mogelijk met de trein te doen. ‘En ik probeer ook mijn douches te beperken tot maximum 4 minuten. Dat is waarom ik mijn haar heb geknipt,’ zegt ze lachend, ‘om tijd en water te besparen’. 

De toegang tot water is wat hen beide zorgen baart. ‘We hebben het deze zomer gezien in onder andere Frankrijk en Duitsland. De rivieren stonden schrijnend droog,’ zegt Magali. ‘En anderzijds de stijging van de zeespiegel,’ vult Saad aan, ‘dat zal als gevolg hebben dat grote groepen mensen moeten verhuizen, met massa immigratie en burgeroorlogen als gevolg’. Ook al doen ze beide veel voor het klimaat, er is slechts zoveel dat je als individu kan doen. De overheid moet deze goede acties van burgers faciliteren, vinden ze. 

Er hoeft niet zo nodig een link te zijn tussen groei en extractie. We kunnen overgaan naar een welzijnseconomie.

Paul

Volgens Paul, een klimaat betoger uit het VK, is verandering mogelijk. ‘Er hoeft niet zo nodig een link te zijn tussen groei en extractie. We kunnen overgaan naar een welzijnseconomie. Welzijn is net zo goed een teken van economisch succes als de hoeveelheid financiële rijkdom dat een land weet te vergaren. Ik denk dat veel mensen ook achter dit idee staan’. 

Spelen in het park

De triomfboog van het Jubelpark komt langzaamaan in zicht maar dat hoeft nog niet het einde te betekenen. Het zonnetje, alsook de vele drank- en voedselkraampjes nodigen mensen uit om nog even te blijven plakken. Families, verenigingen en vriendengroepen zetten zich met een drankje of hapje neer in het gras. Om af te sluiten spreek ik nog een groepje kinderen aan die reeds vrolijk aan het spelen zijn. 

Hun speeltijd hebben ze wel verdiend. Voor de broers Marius en Nant en de zusjes Dora en Alice was het niet voldoende om simpelweg mee te lopen in de klimaatmars. Tijdens de wandeling naar hier hebben ze onderweg ook vlijtig zwerfvuil verzameld. Als ik hen vraag hoe zij de toekomst voorstellen is het antwoord simpelweg ‘niet goed’. ‘Ik denk aan gloeiend hete zomers en veel bosbranden,’ verduidelijkt Marius. Als ze het zelf voor het zeggen zouden hebben zouden ze véél meer bomen planten, minder vlees eten, alsook alle vervuilende bedrijven sluiten en alle auto’s vervangen door elektrische wagens. Zelf geven ze alvast het goede voorbeeld. ‘Ik eet vegetarisch en we hebben thuis ook geen auto,’ zegt Nora, ‘we gebruiken de fiets en soms gebruiken we een deelauto’. Tenslotte vraag ik hen wat hen hoop geeft. 

‘Dat we hier met zo veel zijn vandaag,’ antwoorden ze, ‘dan moeten ze toch wel naar ons luisteren!’. 

Inderdaad. 

---